Το Μοναστήρι της Παναγιάς της Τουρλιανής

Το μοναστήρι της Παναγιάς της Τουρλιανής ιδρύθηκε το 1542 σε θέση όπου προϋπήρχε παλαιά εκκλησία των Εισοδίων της Παναγίας. Στα 1757 – 1767 η μονή, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ανακαινίσθηκε από τον ιερομόναχο Ιγνάτιο Μπάσουλα και απέκτησε τη σημερινή της μορφή. Το αξιοθαύμαστο ξυλόγλυπτο ‘’μπαρόκ’’ τέμπλο του τρίκλιτου ναού, ο επισκοπικός θρόνος και ο άμβωνας (τέλη 18ου αι.) λέγεται ότι κατασκευάστηκαν στην Φλωρεντία, ενώ οι ωραίες εικόνες του τέμπλου ανήκουν στον αγιογράφο Ιωάννη “τον εκ Κερκύρας”.

Σύμφωνα με την παράδοση το Μοναστήρι της Παναγίας Τουρλιανής κτίστηκε από φυγάδες Μοναχούς της Αρχόντισσας Πάρου, που ζήτησαν άσυλο στο νησί της Μυκόνου. Οι Μοναχοί κατέφυγαν στο άνω μέρος του νησιού, στον μικρό ναό της Παναγίας, όπου υπηρετούσε η Μοναχή Τούρλη. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή το όνομα του μοναστηριού οφείλεται στο γεγονός ότι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας βρέθηκε στη θαλάσσια περιοχή Τούρλος έξω από τη Χώρα της Μυκόνου.

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας θεωρείται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Ανήκει στη Ιερά Μητρόπολη Σύρου. Η αρχιτεκτονική του συγκροτήματος εντυπωσιάζει με την λιτή του μεγαλοπρέπεια τον επισκέπτη, που θα περιεργαστεί στην αυλή του την πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση του μαρμάρινου κωδωνοστασίου και της βρύσης, χαρακτηριστικά δείγματα της παραδοσιακής μαρμαρογλυπτκής των Κυκλάδων.

Στις συλλογές του μοναστηριού υπάρχουν πολλά παλιά εργαλεία και σκεύη, σημαντικά εκκλησιαστικά κειμήλια, αρχιερατικά άμφια, επίπλωση (ένας ξυλόγλυπτος επιτάφιος, αναλόγια κ.α), μεταβυζαντινές εικόνες και διάφορα άλλα αφιερώματα. Γύρω από αυτήν την πολύ σημαντική μονή έχει αναπτυχθεί ο σημερινός κυρίως οικισμός της Άνω Μεράς.