Μέγιστο έκλειψης: 13:53:27, 29 Μαρ 2006

Εισαγωγή-Χρονικό
Στις 29 Μαρτίου 2006 θα έχουμε την τύχη να παρακολουθήσουμε και από την Ελλάδα μία έκλειψη ηλίου. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες θα δούμε μια ολική έκλειψη σε ελληνικό έδαφος. Η έκλειψη θα είναι μερική για όλη την Ελλάδα εκτός από το Καστελόριζο όπου θα είναι ολική! Οι δύο προηγούμενες ολικές εκλείψεις που ήταν ορατές ως τέτοιες στην Ελλάδα, έγιναν το 1870 και το 1936. Μετά την έκλειψη του φετινού Μαρτίου, η επόμενη ολική έκλειψη ορατή στη χώρα μας θα γίνει το 2088! Βέβαια, ενώ οι ολικές εκλείψεις είναι σπανιότατες σε έναν τόπο, οι μερικές εκλείψεις συμβαίνουν κάθε λίγα χρόνια. Η τελευταία μερική έκλειψη στην Ελλάδα έλαβε χώρα τον Οκτώβριο του 2005. Παρακαλούμε πολύ να διαβάσετε τις οδηγίες ασφαλούς παρατήρησης που ακολουθούν πριν επιχειρήσετε να παρατηρήσετε τον ήλιο.

Καστελόριζο
Όπως είπαμε, μόνο ένα απομακρυσμένο νησί θα έχει το προνόμιο να είναι το μοναδικό ελληνικό έδαφος όπου η φετινή έκλειψη θα φανεί ως ολική – το Καστελόριζο. Πολλοί ερασιτέχνες αστρονόμοι της χώρας μας και του εξωτερικού, αλλά και πολλά μέλη του AstroVox, έχουν ήδη φροντίσει να βρίσκονται εκεί στις 29 Μαρτίου για να παρατηρήσουν και να φωτογραφίσουν το σπάνιο και μεγαλειώδες φαινόμενο. Ας δούμε ένα χάρτη που δείχνει το "μονοπάτι της έκλειψης" δηλαδή τις περιοχές όπου η έκλειψη θα είναι ορατή ως ολική.

Υπόλοιπη Ελλάδα
Σε όλα τα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας η έκλειψη θα φανεί ως μερική, με σημαντικό ποσοστό κάλυψης που θα μικραίνει σταδιακά προς τα βορειοδυτικά της χώρας. Παρακάτω μπορείτε να βρείτε αναλυτικά στοιχεία για το χρόνο και το ποσοστό κάλυψης σε διάφορα σημεία στην Ελλάδα.

Περιγραφή φαινομένου
Κατά τη μερική έκλειψη ο ουρανός θα σκοτεινιάσει αισθητά. Όμως στο Καστελόριζο και σε κάθε άλλο τόπο που θα βρεθεί στο μονοπάτι της ολικότητας, για λίγα λεπτά θα νυχτώσει τόσο ώστε να φανούν τουλάχιστον τα πιο λαμπρά αστέρια. Ο ορίζοντας του τόπου θα είναι πιο φωτεινός και χωρίς άστρα. Γύρω από τον ήλιο θα φανεί το εντυπωσιακό φωτεινό στέμμα που συναρπάζει στις φωτογραφίες ολικών εκλείψεων. Εδώ μπορείτε να δείτε μια προσομοίωση του ουρανού όταν αυτός θα σκοτεινιάσει κατά το μέγιστο της έκλειψης στο Καστελόριζο. Η εμπειρία της ολικής έκλειψης ηλίου αναφέρεται ως μοναδική από όσους την έχουν ζήσει.

Στοιχεία έκλειψης
Οι χαρακτηριστικοί χρόνοι της ολικής έκλειψης για το Καστελόριζο είναι οι εξής:

1η επαφή (αρχή μερικής έκλειψης) : 12:34:45 2η επαφή (αρχή ολικής έκλειψης): 13:51:58 Μέγιστο έκλειψης: 13:53:27 3η επαφή (τέλος ολικής έκλειψης): 13:54:57 4η επαφή (τέλος μερικής έκλειψης): 15:10:46
Οι ώρες αναφέρονται σε θερινή ώρα Ελλάδος (GMT+3 που θα ισχύει από την προηγούμενη Κυριακή). Στην υπόλοιπη Ελλάδα, το ποσοστό κάλυψης του ηλιακού δίσκου από τη Σελήνη θα είναι υψηλό. Με μεγαλύτερα ποσοστά κάλυψης στη νοτιοανατολική Ελλάδα (98% στη Ρόδο, 96% στην ανατολική Κρήτη) που θα μικραίνουν καθώς κινούμαστε βόρεια ή δυτικά με τα μικρότερα ποσοστά να είναι στη βορειοδυτική Ελλάδα (Κέρκυρα 71%). Η Αθήνα θα έχει ποσοστό κάλυψης 84% και η Θεσσαλονίκη 75%. Ακολουθεί ένας πίνακας με στοιχεία της έκλειψης για κάποια ενδεικτικά μέρη της Ελλάδας (ποσοστό κάλυψης, αρχή, μέση και τέλος της έκλειψης σε θερινή ώρα Ελλάδος)

Οδηγίες ασφαλούς παρατήρησης
Όλοι οι πρόχειροι τρόποι για την παρατήρηση του Ηλίου είναι πολύ επικίνδυνοι. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν καπνισμένα (μαυρισμένα) γυαλιά, μαυρισμένα φωτογραφικά φιλμ, πολλαπλά γυαλιά ηλίου, τυχαία γυαλιά ηλεκτροκόλλησης κλπ. Οι αόρατες υπεριώδεις και υπέρυθρες ακτίνες του Ηλίου διαπερνούν αυτά τα υλικά, και είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν μόνιμες βλάβες στα μάτια ακόμη και με πολύ σύντομη παρατήρηση.
Ο ασφαλής τρόπος για παρατήρηση είτε με τηλεσκόπιο/κιάλια είτε χωρίς οπτικό όργανο είναι με τη χρήση ειδικού ηλιακού φίλτρου που μειώνει την ηλιακή ακτινοβολία κατά 100.000 φορές περίπου. Το φως που απομένει, δηλ. το 0,001%, αρκεί για άνετη παρατήρηση και είναι ασφαλές. Τέτοια φίλτρα πωλούνται στα ειδικευμένα καταστήματα αστρονομικού εξοπλισμού σε διάφορες μορφές. Προορίζονται για χρήση μπροστά από τον φακό ενός τηλεσκοπίου ή κιαλιών, ποτέ μεταξύ ματιών και οπτικού οργάνου, και ποτέ μπροστά από τον προσοφθάλμιο φακό. Υπάρχουν και απλές κατασκευές "ηλιακών γυαλιών" με χαρτονένιο σκελετό και κατάλληλο φίλτρο, που φοριούνται όπως τα γυαλιά ηλίου και είναι ασφαλή για την παρατήρηση του Ήλιου χωρίς οπτικό όργανο.
Στη διάρκεια μιας έκλειψης πρέπει να λαμβάνονται όλα τα παραπάνω μέτρα, αφού στο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σημαντικό μέρος του Ηλίου είναι ακάλυπτο από τη Σελήνη. Μόνο αν η έκλειψη είναι ολική, τα φίλτρα μπορούν να αφαιρεθούν στα ελάχιστα λεπτά της ολικότητας, για να επανατοποθετηθούν λίγο πριν τη λήξη της. Η άγνοια ή η απερισκεψία κατά την παρατήρηση του Ηλίου μπορεί να οδηγήσει σε εγκαύματα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού και τύφλωση. Αν όμως τηρηθούν οι κανόνες ασφαλείας, το ανεπανάληπτο θέαμα θα μείνει στη μνήμη του θεατή για πάντα.
Για την ασφαλή παρατήρηση προτιμήστε προϊόντα από τα ελληνικά καταστήματα αστρονομικών ειδών.

Φωτογράφηση της έκλειψης
Για να φωτογραφήσετε την έκλειψη θα χρειαστείτε οπωσδήποτε ειδικό ηλιακό φίλτρο το οποίο μπορείτε να προμηθευτείτε από τα καταστήματα αστρονομικών ειδών. Το φίλτρο (που πωλείται και σε λεπτά φύλλα) μπορεί να προσαρμοστεί σε φωτογραφικούς φακούς ή τηλεσκόπια. Για τη φωτογράφηση θα χρειαστείτε κάποιον τηλεφακό, αν δεν έχετε τηλεσκόπιο, ώστε ο ήλιος να έχει αρκετά μεγάλη διάμετρο στο καρέ. Στην ολική έκλειψη, αυτό ισχύει για το Καστελόριζο, και μόνο για την ολική φάση που κρατάει τρία λεπτά, η φωτογράφηση (όπως και η παρατήρηση) γίνεται χωρίς ηλιακό φίλτρο με σκοπό την καταγραφή του λαμπρού στέμματος.

Το παραπάνω κείμενο είναι δημοσιευμένο από το www.astrovox.gr/eclipse2006.html
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα αυτή για να αντλήσετε χρήσιμο υλικό και ενημερωθείτε από την ποικιλία των θεμάτων στο forum του σχετικού δικτυακού τόπου.

Περισσότερες πληροφορίες μπορούν να αναζητηθούν στις ιστοσελίδες και τα forumτων ερασιτεχνών αστρονόμων της Ελλάδας, όπως οι εξής:
www.astrovox.gr
www.astrovox.gr
www.astrovox.gr
καθώς και στην εξαιρετική ιστοσελίδα του Fred Espenak για τις εκλείψεις:
www.mreclipse.com

Τέλος ο Στέφανος Κ. Σοφολόγης, (μέλος της Ελληνικής Αστρονομικής Ένωσης) στην ιστοσελίδα http://www.astronomia.org.gr/pdf/eclipse_kastelorizo.pdf διαθέτει πλούσιο ενημερωτικό υλικό το οποίο και φιλοξενήσαμε στο www.e-mykonos.gr