Δήλος, Ρήνεια και Μύκονος ήταν κάποτε ένα τεράστιο νησί – Το μυστήριο των Κυκλάδων

Δήλος, Ρήνεια και Μύκονος ήταν κάποτε ένα τεράστιο νησί – Το μυστήριο των Κυκλάδων. Στα κρυστάλλινα νερά της αινιγματικής Ρήνειας, του νησιού που κάποτε ήταν η νεκρόπολη της Δήλου, βρέθηκε η αρχή του μονοπατιού που οδηγεί σε ένα από τα πολλά μυστήρια του Αιγαίου: την αργή μέχρι σήμερα βύθιση των Κυκλάδων.

Η Δήλος, η Ρήνεια και η Μύκονος ήταν ένα από τα τελευταία ενιαία κομμάτια ξηράς ενός τεράστιου νησιού που δέσποζε κάποτε στο Κεντρικό Αιγαίο. Πριν από περίπου 10.000 χρόνια, η θάλασσα που εισχωρούσε διαρκώς στην ξηρά διαχώρισε τις ακτογραμμές των τριών νησιών, σχηματίζοντας σιγά σιγά την εικόνα που αντικρίζουμε σήμερα στον χάρτη. Λίγο πιο νότια, η ενωμένη Παροναξία, είχε και αυτή την ίδια μοίρα. Η θάλασσα τη σκέπασε αφήνοντας να ξεπροβάλουν τα δύο νησιά.

Ο καιρός κύλησε, οι μνήμες σβήστηκαν, ώσπου το καλοκαίρι του 2002 μια ομάδα ειδικών πλησιάζει με ένα μικρό βαρκάκι την πανέμορφη παραλία της Στενής, στη Ρήνεια. Ο Κοσμάς Παυλόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, φορά τη μάσκα του και μαζί με τους συνεργάτες του καταδύονται στα γαλαζοπράσινα νερά, όπου βλέπουν να ξεπροβάλει από τον πυθμένα μια ρωμαϊκή δέστρα πλοίου. Ήταν μόλις ενάμισι μέτρο κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και επιβεβαίωνε ότι ο πυθμένας ήταν κάποτε στεριά. Πριν από 2.500 χρόνια, η στάθμη της θάλασσας ήταν περίπου 2,5 μέτρα χαμηλότερα.

Η υποβρύχια εξερεύνηση συνεχίζεται και όταν μεσημεριάζει, η ομάδα από το Χαροκόπειο μαζί με την επιστημονική ομάδα της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής μεταφέρουν στις αποσκευές τους μικροσκοπικά δείγματα από τύρφες, οργανικά υλικά και ψηφιδοπαγείς αιγιαλούς (beach-rocks, μακρόστενα συνήθως βράχια που σχηματίζονται στις παραλίες μερικά μέτρα από το σημείο όπου σκάει το κύμα) για να τα αναλύσουν στο εργαστήριο. Πρέπει να συγκριθούν, ώστε οι επιστήμονες να καταλάβουν τι συμβαίνει κάτω από τις Κυκλάδες και «βυθίζονται» γρηγορότερα σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου.

Το μυστήριο των Κυκλάδων

Σύμφωνα με τον δρ γεωλόγο Βασίλη Καψιμάλη, ερευνητή στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας στο ΕΛΚΕΘΕ, “υπάρχει ένα μυστήριο γύρω από τις Κυκλάδες που δεν έχει σχέση με τον ρυθμό ανόδου της θαλάσσιας στάθμης”. Οι Κυκλάδες κάθονται πάνω σε ένα πλατό, με βάθος που δεν ξεπερνά τα 200 μέτρα και που χωρίζει το Βόρειο από το Νότιο Αιγαίο. Απο τη μία πλευρά του πλατό, στο Βόρειο Αιγαίο, ο πυθμένας φθάνει μέχρι τα 1.500 μέτρα βάθος, ενώ από τη νότια πλευρά, ο πυθμένας είναι ακόμα πιο βαθύς φθάνοντας τα 2.500 μέτρα βάθος.

Είναι αλήθεια ότι πριν από 20.000 χρόνια, όταν η στάθμη της θάλασσας βρισκόταν 120 με 130 μέτρα χαμηλότερα απ΄ ό,τι είναι σήμερα, τα νησιά των Κυκλάδων αποτελούσαν ένα ενιαίο, τεράστιο νησί που είχε μήκος 160 χιλιόμετρα και πλάτος 70 χιλιόμετρα. Ανεξάρτητα από την ανοδική τάση της θάλασσας – η οποία είναι αποτέλεσμα ενός μακροχρόνιου κλιματικού φαινομένου που επηρέασε λίγο πολύ με τον ίδιο τρόπο την Ανατολική Μεσόγειο- υπάρχουν ενδείξεις ότι το πλατό των Κυκλάδων βυθίζεται πιο γρήγορα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιοχές του Αιγαίου.

Σύμφωνα με τους ειδικούς το κυκλαδικό σύμπλεγμα είναι ουσιαστικά τεκτονικά ανενεργό εδώ και περίπου 1 εκατομμύριο χρόνια, χωρίς ιδιαίτερη σεισμική δραστηριότητα. Αυτή εντοπίζεται περιμετρικά του πλατό, όπως για παράδειγμα στη νότια πλευρά όπου σχηματίζεται το ηφαιστειακό τόξο. Τι συμβαίνει λοιπόν;

Ο κ. Κοσμάς Παυλόπουλος εξηγεί: «Υπάρχει ενδεχομένως σε αρκετά χιλιόμετρα βάθος στη λιθόσφαιρα μαγματικό υλικό το οποίο προκαλεί στο υπερκείμενο πλατό ένα είδος παραμόρφωσης. Δηλαδή το κάνει κατά περιόδους να ανυψωθεί ή να κατέλθει -και εδώ είναι το εκπληκτικό-  χωρίς όμως να το κατακερματίσει. Τα στοιχεία που έχουν συλλέξει οι επιστήμονες από πολλές περιοχές του Αιγαίου μάς οδηγούν στην εκτίμηση ότι τουλάχιστον τα τελευταία 6.000 χρόνια, το “πλατό” πάνω στο οποίο βρίσκονται τα Κυκλαδονήσια υποχωρεί προς τα κάτω με ρυθμό μισό χιλιοστό κάθε χρόνο περίπου.

πηγή:ΤΑ ΝΕΑ